Het is misschien eens tijd om heel ver terug in de tijd te gaan. We spreken allemaal wel eens vlot over de huidige, volgende of vorige generatie consoles maar hoe zit dat juist? Dit is immers niet gewoon een zegswijze. Consoles en hun mogelijkheden zijn effectief verdeeld in generaties, en dat al sinds het prille begin. Op dit moment bevinden we ons in de achtste generatie sinds 2011. Ik ga vandaag helemaal terug naar generatie 2 die plaats vond van 1976 tot 1982. In deze periode zag de spelcomputer van ‘Milton Bradley Company’ het daglicht. Deze firma is vandaag de dag nog steeds bekend als gezelschapsspellen-gigant ‘MB’. Tijd om hun console, zijn games en opties eens te bespreken.
De meesten onder ons zijn te jong om zich de tweede generatie aan consoles en de hele situatie van toen te herinneren. Het is daarbij ook vaak ongeweten dat de game industrie ooit een crash heeft meegemaakt. In het kort samengevat was er in 1982 een overaanbod aan games en consoles. Er waren teveel fabrikanten met hun eigen soort van consoles, carts, licenties en unieke titels. Door de overgang van generatie 2 naar 3 in 1983 waren de winkels ook nog eens overspoeld met nieuwe consoles en soorten cartridges. Geen enkele console of merk verkocht nog goed door het grote aanbod aan concurrenten. De verkoop in de gamemarkt slonk hierdoor met maar liefst 97%. Winkels en leveranciers dachten dat de rage van homeconsoles over was en boden minder games en consoles aan. Enkele merken en modellen verkochten wel matig goed, maar vaak niet genoeg om kosten te dekken. Veel fabrikanten gingen hierdoor failliet of verlegde hun aandacht (terug) naar andere markten zoals MB deed met zijn gezelschapsspelen. Het was pas toen Nintendo zijn NES en Sega zijn Master System echt succes begonnen te hebben dat de markt zich wat herstelde.
De unieke console
Ja, de Vectrex was in zekere zin wel uniek. Dit wel om verschillende redenen. De 2 meest iconische waren dat de Vectrex de eerste console was die uitkwam met analoge controls en geen gebruik maakte van een raster om afbeeldingen samen te stellen, maar gebruik maakt van vectorafbeeldingen. Zien we al waar de naam van afgeleid is? Kort door de bocht uitgelegd komt het erop neer dat de Vectrex afbeeldingen maakt door stippen met elkaar te verbinden met rechte lijnen. Aangezien je hierdoor enkel een zwart-wit scherm verkreeg hadden de mensen bij Mb een creatieve oplossing voor ogen. Door gekleurde fronts voor het scherm te plaatsen was je niet alleen voorzien van kleur maar ook van een indeling of plattegrond van je scherm, een overzicht van je controlles en een onderverdeling tussen player 1 en 2. De console had geen ingebouwd geheugen of mogelijkheid om high scores bij te houden. Dit wilt zeggen dat je geen enkele manier hebt om je scores te delen of je prestaties te tonen aan anderen. Eenmaal je console uitgeschakeld reset elke game zich en is de huidige high score een mooie ronde 0.
De controller was dus uniek met zijn analoge stick. Daarbij had je 4 buttons die je kon gebruiken bij de games. Vreemd genoeg waren deze buttons genummerd van rechts naar links. Dit betekent dus dat je primaire button de uiterst rechtse was. Met je linker hand bediende je uiteraard je stick, met je rechter hand je buttons. Op zich is dit geen probleem maar de buttons, die allemaal langs elkaar staan, zijn niet allemaal vlot tegelijk te bedienen. Als je een spel voor handen hebt dat je vraagt om meer buttons te gebruiken dan enkel je main button, ben je vaak aangewezen om je main button te bedienen met je ringvinger of zelfs pink. Dit speelt natuurlijk niet optimaal. Gelukkig zijn de meeste games zo opgesteld dat je enkel 1 of 2 buttons nodig hebt.
De console heeft nog een andere unieke troef. De console kwam standaard met 1 controller die, terwijl hij klaar voor gebruik was, kon worden opgeborgen onder het scherm. Hierdoor is de console een mooi, proper totaalpakketje dat zonder kabels of losliggende elementen aan de kant kon blijven staan. Met een simpele klik komt je controller terug los waardoor je deze onmiddellijk kon gebruiken. Achter deze controller zit je volumeregelaar die tevens ook dient als aan-uitknop. Hier langs staat de reset-knop die je natuurlijk gebruikt om het spel te herstarten. Daarbij had de console een standaard game ingebouwd. Wie de Vectrex in huis haalde had automatisch het spel Mine Storm met bijhorende front plate in zijn bezit.
Als laatste was de Vectrex de eerste console die een 3D bril ter beschikking stelde. Helaas zul je deze niet snel tegenkomen aangezien deze enkel in Amerika is verkocht en pas op de markt is gekomen vlak voordat de console van de markt werd gehaald. Deze kon je installeren in de port voor de player 2 controller. Uiteraard was dit niet van de kwaliteit van de hedendaagse technologie. Desalniettemin is het een sterke prestatie dat MB toen al met deze technologie op de markt kwam.
De kleurrijke front plates
Zoals gezegd is het ingebouwde CRT-scherm enkel zwart-wit en creëerde de Vectrex kleur en patronen door bij iedere game een front plate te voorzien. Deze front plate was gemaakt van een stevige maar licht flexibele plastiek. Hierdoor kon je front plates vlak voor het scherm achter 4 hoekjes vast hangen. Op deze plate staat onderaan de naam van het spel en de controles. Bovenaan zie je Player one en Player two staan waaronder het spel altijd de scores toonde. De console zelf is op geen enkele manier gewaar van of gelinkt aan de geplaatste front plate. De front plates zijn dus langs ene kant niet essentieel om games te spelen. Je kan deze gerust weg laten als je de controllers en plattegrond van het spel wat kent. Natuurlijk ondermijn je daarmee de kwaliteit van het spelen, aangezien je de game zijn kleur en een gedeelte van zijn vormgeving ontneemt. De meeste games speel je dus best met de plattegrond van de front plate omdat je anders geen overzicht had over je doel of grenzen. De front plate beperkte de mogelijkheden van de games echter in zekere zin. De plattegrond of indeling op je plate kan immers niet veranderen wanneer je naar een volgend level gaat. Hierdoor waren deze vaak voorzien van slechts de terugkerende elementen die werden aangevuld met elementen op het scherm. De variatie in front plates was trouwens erg uitgebreid. De kleuren en indelingen van de plates waren bij geen 2 games gelijkaardig. De Vectrex heeft dan ook de moeite gedaan om zoveel mogelijk genres en mogelijkheden te benutten in zijn game aanbod. Zo kun je de Vectrex gebruiken voor race, shooting, adventure en zelfs pinball games. Hier natuurlijk zo dadelijk meer over.
Een uitgebreide, beperkt game aanbod
De Vectrex is één van de slachtoffers van de gamecrash van 1983. Hierdoor is de productie van officiële games uiteindelijk snel stop gezet. In totaal zijn er 29 officiële games van de Vectrex op de markt. In die simpelere tijd was het echter nog mogelijk om zelf games te ontwikkelen en beschikbaar te stellen. Er zijn dus ook nog verschillende titels te vinden die wel bestemd zijn voor de Vectrex, maar op geen enkele manier gelden als officieel product. Aan de zijkant van de console heb je een aansluiting waar je Vectrex Cartridges kon aansluiten. Carts zaten echter zonder veiligheid of kliksysteem vast. Ze konden dus te pas of onpas worden toegevoegd en verwijdert. Natuurlijk raad ik dit niemand aan.
Zoals gezegd was de fantasie en de vindingrijkheid van die tijd erg groot. Een console die slechts wat rechte lijnen en punten op zijn scherm kon fabriceren had echter wel mogelijkheden genoeg om allerlei genres en types van games voort te brengen. Misschien wel het populairste spel van de Vectrex is de ingebouwde game. Zoals eerder gezegd zit bij iedere Vectrex het spel Mine Storm ingebouwd. Als je cartridge dus geen duidelijk signaal gaf of niet correct in de console stak start deze altijd Mine Storm op. Natuurlijk kennen alle gamers van het cartridge-tijdperk de ‘blaas in de cart tot hij werkt’-truc.
Conclusie
Naar mijn mening is de Vectrex een topproduct. Recent heb ik geleerd dat er ooit plannen waren om de Vectrex, na het herstellen van de game industrie, terug uit te brengen als handheld console. Deze plannen zijn echter nooit uitgevoerd. De Vectrex is een geliefd item voor verzamelaars en is een pronkstuk uit mijn collectie. Iedereen die een reminder wilt over hoe ver de games zijn gekomen raad ik aan om de Vectrex eens op te zoeken. Deze console uit de tweede generatie van de industrie is een sterk stukje vakwerk. Ik zou doodgraag eens de 3D-bril in handen krijgen om ook van dat stukje geschiedenis te kunnen proeven. Verder raad ik iedere gamer en verzamelaar aan om een Vectrex in huis te hebben. Het totaalpakketje van de Vectrex als volledige CRT-scherm met ingebouwde console geeft het gevoel een kleine mini-arcadekast in huis te hebben. De jaren 80-vibe die van de console en zijn games af straalt zal iedere retro-collector aanspreken en zelfs in modernere collecties als mooie eye-catcher dienen.
